از علائم خرابی یا تمام شدن دیسک و صفحه ماشین میتوان به کاهش قدرت و شتاب خودرو، مشکلات تعویض دنده و جا نرفتن دنده، لرزش خودرو هنگام حرکت یا نیم کلاچ، سفت شدن پدال کلاچ، صداهای غیرعادی هنگام تعویض دنده، بوی سوختگی از صفحه کلاچ، افزایش مصرف سوخت، لیز خوردن کلاچ، پرت شدن سریع پا به عقب هنگام رها کردن کلاچ، عدم تناسب دور موتور و سرعت خودرو اشاره کرد. با رایاکو همراه باشید تا دقیق تر درباره این موارد و تست تمام شدن صفحه کلاچ صحبت کنیم.
دیسک و صفحه کلاچ چیست و چه وظیفهای دارد؟
دیسک و صفحه کلاچ، جزئی جداییناپذیر از سیستم انتقال قدرت در خودروهایی با جعبه دندهی دستی هستند. این مجموعه، وظیفهی برقراری و قطع ارتباط بین موتور (پیشرانه) و گیربکس را بر عهده دارد. به بیان سادهتر، دیسک و صفحه به راننده اجازه میدهد تا بدون خاموش کردن موتور، دنده را تعویض کند و خودرو را به حرکت درآورد یا متوقف سازد.
برای خرید دیسک و صفحه از رایاکو و دیدن انواع مدل ها کلیک کنید.
ساختمان دیسک و صفحه
این مجموعه از قطعات زیر تشکیل شده است:
- صفحه کلاچ (Clutch Plate): صفحهای دایرهای شکل با پوشش اصطکاکی (لنت) در دو طرف است. این صفحه بین دیسک کلاچ و فلایویل قرار میگیرد.
- دیسک کلاچ (Clutch Disc): شامل یک صفحهی فولادی و فنرهای پیچشی است که به همراه رویههای صفحه کلاچ، حرکت دورانی را منتقل میکنند.
- بلبرینگ کلاچ (Clutch Bearing): بلبرینگی است که نیروی وارد شده از پدال کلاچ را به دیسک کلاچ منتقل میکند.
- دوشاخه کلاچ(Clutch Fork):دوشاخه کلاچ، اهرمی است که با حرکت بلبرینگ باعث درگیری و یا خلاصی صفحه کلاچ می شود.
- فلایویل (Flywheel): چرخ طیار یا همان فلایویل، قطعهای سنگین و دیسک مانند است که به میللنگ موتور متصل است و به نرمی حرکت موتور کمک میکند.
- شاخکها(Release Lever):شاخکها، اجزایی هستند که با درگیری بلبرینگ کلاچ، باعث عقب رفتن صفحه کلاچ می شود.
- اهرم(Lever):قطعهی دیگری در سیستم کلاچ اهرم میباشد.
نحوه عملکرد دیسک و صفحه
زمانی که راننده پدال کلاچ را فشار نمیدهد، فنرهای موجود در دیسک کلاچ، صفحه کلاچ را به فلایویل میچسبانند. در این حالت، نیروی موتور از طریق فلایویل، صفحه کلاچ و دیسک کلاچ به گیربکس منتقل میشود و خودرو حرکت میکند.
هنگامی که راننده پدال کلاچ را فشار میدهد، بلبرینگ کلاچ به دیسک کلاچ نیرو وارد میکند و فنرهای آن را فشرده میسازد. این عمل باعث میشود صفحه کلاچ از فلایویل جدا شود و ارتباط بین موتور و گیربکس قطع گردد. در این وضعیت، راننده میتواند بهراحتی دنده را تعویض کند. با رها کردن پدال کلاچ، دوباره فنرها صفحه کلاچ را به فلایویل میچسبانند و انتقال نیرو از سر گرفته میشود.
علائم خرابی دیسک و صفحه
علائم خرابی دیسک و صفحه میتوانند به شکلهای مختلفی خود را نشان دهند. بیتوجهی به این علائم میتواند منجر به آسیبهای جدیتر به سیستم انتقال قدرت و هزینههای بیشتر شود. در ادامه، به تفصیل به بررسی این نشانهها میپردازیم:
کاهش قدرت و شتاب خودرو
یکی از بارزترین علائم خرابی دیسک و صفحه، کاهش محسوس قدرت و شتاب خودرو است. وقتی صفحه کلاچ فرسوده میشود، نمیتواند بهطور کامل نیرو را منتقل کند. در نتیجه، حتی با فشردن کامل پدال گاز، خودرو بهکندی شتاب میگیرد و بهخصوص در سربالاییها، کم آوردن خودرو کاملاً مشهود است.
مشکلات تعویض دنده و جا نرفتن دنده
اگر هنگام تعویض دنده، بهخصوص دندههای 1 و 2، با مشکل مواجه میشوید و دندهها بهسختی جا میروند، این میتواند نشانهای از علائم پایان عمر دیسک صفحه باشد. این مشکل معمولاً به دلیل فرسودگی یا آسیب دیدن صفحه کلاچ رخ میدهد.
لرزش خودرو هنگام حرکت یا نیم کلاچ
لرزش غیرعادی خودرو، بهویژه هنگام شروع حرکت از حالت سکون یا در زمان نیم کلاچ، میتواند از علائم خرابی دیسک و صفحه باشد. این لرزش ممکن است به دلیل تاب برداشتن صفحه کلاچ، خرابی فنرهای دیسک کلاچ، یا فرسودگی لنتهای صفحه کلاچ باشد.
سفت شدن پدال کلاچ
اگر پدال کلاچ خودروی شما سفتتر از حد معمول شده و برای فشردن آن به نیروی بیشتری نیاز دارید، این میتواند نشانهای از مشکل در سیستم کلاچ، از جمله خرابی دیسک و صفحه باشد.
صداهای غیرعادی هنگام تعویض دنده
شنیدن صداهای غیرعادی مانند صدای جیرجیر، تقتق، یا ساییده شدن هنگام تعویض دنده، میتواند از علائم خرابی دیسک و صفحه باشد. این صداها معمولاً به دلیل فرسودگی یا آسیب دیدن قطعات داخلی سیستم کلاچ ایجاد میشوند.
بوی سوختگی از صفحه کلاچ
اگر بوی سوختگی شبیه به بوی لنت ترمز سوخته از سمت کلاچ به مشام میرسد، احتمالاً صفحه کلاچ خودروی شما در حال سوختن است. این اتفاق معمولاً در اثر استفادهی نادرست از کلاچ، مانند نیمکلاچ کردنهای طولانی در ترافیک یا رانندگی با شتاب زیاد، رخ میدهد.
افزایش مصرف سوخت
یکی از علائم غیر مستقیم اما مهم، افزایش غیر عادی مصرف سوخت است. وقتی دیسک و صفحه فرسوده می شود، برای رسیدن به یک سرعت مشخص، موتور باید بیشتر کار کند.
لیز خوردن کلاچ
لیز خوردن کلاچ به این معنی است که صفحه کلاچ به خوبی به فلایویل نمیچسبد و نیروی موتور به طور کامل به گیربکس منتقل نمیشود. این حالت باعث میشود که دور موتور بالا برود اما سرعت خودرو افزایش نیابد.
پرت شدن سریع پا به عقب هنگام رها کردن کلاچ
اگر هنگام رها کردن پدال کلاچ، پدال به سرعت به عقب پرتاب شود، می تواند نشانه ای از خرابی دیسک و صفحه، یا خشکی سیم کلاچ باشد.
عدم تناسب دور موتور و سرعت خودرو
اگر دور موتور خودرو بالا می رود اما سرعت به همان نسبت افزایش نمی یابد، نشان دهنده این است که بخشی از نیرو در سیستم کلاچ هدر می رود.
تست تمام شدن صفحه کلاچ
برای اطمینان از تمام شدن صفحه کلاچ، میتوانید از تستهای سادهای استفاده کنید.
تست دیسک و صفحه در دنده 2
- خودرو را در محلی صاف پارک کنید.
- ترمز دستی را بکشید.
- خودرو را روشن کنید و دنده را در حالت 2 قرار دهید.
- بهآرامی پدال کلاچ را رها کنید و همزمان کمی گاز بدهید.
- اگر خودرو خاموش شد، صفحه کلاچ هنوز سالم است.
- اگر خودرو حرکت کرد و خاموش نشد، صفحه کلاچ تمام شده است.
تست لرزش در دنده 1
- خودرو را در محلی صاف پارک کنید.
- خودرو را روشن کنید و دنده را در حالت 1 قرار دهید.
- بهآرامی شروع به حرکت کنید.
- اگر خودرو لرزش زیادی داشت، احتمالاً صفحه کلاچ تمام شده است.
عوامل خرابی دیسک و صفحه و کاهش عمر آن
عمر مفید دیسک و صفحه به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما برخی عادات و شرایط میتوانند باعث خرابی زودرس و کاهش عمر آن شوند.
عادات رانندگی نادرست
- رانندگی با شتاب زیاد: شتابگیریهای ناگهانی و سریع، فشار زیادی به دیسک و صفحه وارد میکنند و باعث فرسایش سریعتر آنها میشوند.
- استفاده بیش از حد از کلاچ: نگه داشتن پا روی پدال کلاچ، حتی بهصورت جزئی، باعث درگیری مداوم صفحه کلاچ و فرسودگی آن میشود.
- نیم کلاچ کردنهای مکرر: نیم کلاچ کردن در سربالاییها یا ترافیک، باعث سایش شدید لنتهای صفحه کلاچ میشود.
- تعویض دنده نامناسب: تعویض دنده در دور موتور نامناسب، فشار زیادی به سیستم کلاچ وارد میکند.
بار زیاد خودرو و تعداد سرنشینان
حمل بار بیش از حد مجاز یا سوار کردن تعداد زیادی سرنشین، باعث افزایش فشار روی دیسک و صفحه میشود و عمر آن را کاهش میدهد.
رانندگی در ترافیک سنگین
رانندگی مداوم در ترافیکهای سنگین، به دلیل توقف و حرکتهای مکرر و نیمکلاچ کردنهای زیاد، عمر دیسک و صفحه را بهشدت کاهش میدهد.
گرم شدن بیش از حد دیسک و صفحه
گرمای بیش از حد، یکی از دشمنان اصلی دیسک و صفحه است. این گرما میتواند ناشی از رانندگی در ترافیک، بکسل کردن بارهای سنگین، یا استفادهی نادرست از کلاچ باشد. گرمای زیاد باعث سوختن لنت صفحه کلاچ و کاهش کارایی آن میشود.
آلودگی دیسک و صفحه
نشت روغن موتور یا گیربکس، میتواند باعث آلودگی صفحه کلاچ شود. این آلودگی، اصطکاک بین صفحه کلاچ و فلایویل را کاهش میدهد و باعث لیز خوردن کلاچ میشود.
خرابی سیستم هیدرولیک
نشتی در سیلندر اصلی یا سیلندر فرعی کلاچ، وجود هوا در سیستم هیدرولیک، یا خرابی پمپ کلاچ، می تواند باعث شود که کلاچ به درستی عمل نکند.
ساییدگی و پارگی
با گذشت زمان و استفاده مداوم، دیسک و صفحه به طور طبیعی دچار سایش می شوند.
| عامل خرابی | شرح | راه حل |
| عادات رانندگی نادرست | شتابگیری ناگهانی، استفاده بیش از حد از کلاچ، نیمکلاچ کردنهای مکرر، تعویض دنده نامناسب | رانندگی ملایم، استفاده صحیح از کلاچ، تعویض دنده در دور موتور مناسب |
| بار زیاد و تعداد سرنشینان بیش از حد | فشار مضاعف بر دیسک و صفحه | رعایت ظرفیت مجاز خودرو |
| رانندگی در ترافیک سنگین | توقف و حرکتهای مکرر، نیمکلاچ کردنهای زیاد | اجتناب از ترافیکهای سنگین در صورت امکان، استفاده از تکنیکهای رانندگی مناسب در ترافیک |
| گرم شدن بیش از حد | رانندگی در ترافیک، بکسل کردن، استفاده نادرست از کلاچ | اجتناب از شرایطی که باعث گرم شدن بیش از حد میشوند، استفاده صحیح از کلاچ |
| آلودگی | نشت روغن موتور یا گیربکس | بررسی دورهای خودرو برای شناسایی و رفع نشتیها |
| خرابی سیستم هیدرولیک | نشتی در سیلندرها، وجود هوا در سیستم، خرابی پمپ | بررسی منظم سطح مایع هیدرولیک، هواگیری سیستم در صورت نیاز، تعمیر یا تعویض قطعات معیوب توسط متخصص |
عمر دیسک و صفحه چقدر است؟
عمر مفید دیسک و صفحه، به عوامل متعددی بستگی دارد و نمیتوان عدد دقیقی برای آن تعیین کرد. با این حال، در شرایط رانندگی عادی و با رعایت نکات نگهداری، میتوان انتظار داشت که دیسک و صفحه بین 80,000 تا 100,000 کیلومتر عمر کند. البته، این عدد میتواند در شرایط رانندگی سخت، مانند رانندگی مداوم در ترافیک یا حمل بارهای سنگین، بهطور قابل توجهی کاهش یابد.
سوال: آیا رانندگی در شهر عمر دیسک و صفحه را کاهش میدهد؟
پاسخ: بله، به دلیل ترمز و کلاچ های مکرر عمر دیسک و صفحه کاهش پیدا میکند.
عمر مفید دیسک و صفحه والئو
دیسک و صفحه والئو با توجه به کره ای بودن و کیفیت خوبی که دارد، میتواند بیش از صد هزار کیلومتر شما را همراهی کند. اما این مقدار کاملا بستگی به رانندگی و نگه داری شما از این قطعه دارد. برای خرید دیسک و صفحه والئو اصل از رایاکو کلیک کنید.
زمان تعویض دیسک و صفحه چند کیلومتر است؟
همانطور که گفته شد، نمیتوان زمان دقیقی بر حسب کیلومتر برای تعویض دیسک و صفحه تعیین کرد. بهترین راه برای تشخیص زمان تعویض، توجه به علائم خرابی دیسک و صفحه است. همچنین میتوانید مقاله بهترین زمان تعویض دیسک و صفحه را مطالعه نمایید.
خطرات تمام شدن صفحه کلاچ
رانندگی با صفحه کلاچ تمام شده، میتواند خطرات جدی به دنبال داشته باشد:
- آسیب به گیربکس: تمام شدن صفحه کلاچ میتواند باعث آسیب دیدن جدی گیربکس و سایر قطعات سیستم انتقال قدرت شود.
- ناتوانی در حرکت: در موارد شدید، تمام شدن صفحه کلاچ میتواند باعث شود خودرو بهکلی قادر به حرکت نباشد.
- افزایش خطر تصادف: کاهش قدرت و شتاب خودرو، مشکلات تعویض دنده، و لرزش خودرو، همگی میتوانند خطر تصادف را افزایش دهند.
پرسشهای متداول
- آیا میتوان با صفحه کلاچ تمام شده رانندگی کرد؟
رانندگی با صفحه کلاچ تمام شده بسیار خطرناک است و میتواند به گیربکس و سایر قطعات خودرو آسیب جدی وارد کند. همچنین، کنترل خودرو دشوار میشود و خطر تصادف افزایش مییابد.
- هزینهی تعویض دیسک و صفحه چقدر است؟
هزینهی تعویض دیسک و صفحه به نوع خودرو، برند قطعات یدکی، و دستمزد مکانیک بستگی دارد.
- آیا تعویض دیسک و صفحه کار آسانی است؟
خیر، تعویض دیسک و صفحه کار نسبتاً پیچیدهای است و نیاز به مهارت و ابزار مخصوص دارد. توصیه میشود این کار را به یک مکانیک متخصص بسپارید.
- آیا نیم کلاچ کردن به صفحه کلاچ آسیب میزند؟
بله نیم کلاچ کردن باعث فرسایش و کاهش عمر صفحه کلاچ می شود.
- بهترین برند دیسک و صفحه کدام است؟
برندهای معتبر زیادی در بازار وجود دارند، مانند والئو (Valeo)، سکو (Seco) و … . انتخاب بهترین برند به نوع خودرو و بودجهی شما بستگی دارد.
- چگونه میتوان از تمام شدن زودرس صفحه کلاچ جلوگیری کرد؟
با رعایت عادات صحیح رانندگی، اجتناب از بار زیاد، رانندگی نکردن در ترافیک سنگین (در صورت امکان) و بررسی دورهای خودرو، میتوان از تمام شدن زودرس صفحه کلاچ جلوگیری کرد.
- آیا خرابی فنر صفحه کلاچ تاثیری در عملکرد آن دارد؟
بله، فنرهای صفحه کلاچ نقش مهمی در جذب ضربه و لرزش هنگام تعویض دنده دارند. خرابی این فنرها میتواند باعث لرزش خودرو، صدای غیرعادی و کاهش عمر دیسک و صفحه شود. خرابی فنر صفحه کلاچ یکی از دلایل بروز مشکل است.
جمعبندی
دیسک و صفحه کلاچ، قطعهای حیاتی در خودروهای دندهای است که نقش مهمی در انتقال قدرت و حرکت خودرو ایفا میکند. توجه به علائم خرابی دیسک و صفحه و رسیدگی بهموقع به آنها، میتواند از بروز مشکلات جدیتر و هزینههای بیشتر جلوگیری کند. با رعایت نکات سادهای در رانندگی و نگهداری خودرو، میتوان عمر مفید دیسک و صفحه را افزایش داد و از رانندگی ایمن و لذتبخش بهرهمند شد.
